کارت سبز یونسکو برای راه آهن ایران و هورامان؟ - وبلاگ تالار پذیرایی

به گزارش وبلاگ تالار پذیرایی، این اجلاس به علت همه گیری ویروس کرونا یک سال به تعویق افتاد و سال جاری از 16 تا 31 ژوئیه برابر با 25 تیر تا 9 مردادماه به صورت مجازی به میزبانی شهر فوژوا (Fuzhou) چین برگزار می گردد و در جریان آن، پرونده های جا مانده از اجلاس گذشته هم آنالیز خواهند شد.

39 اثر برای ثبت در لیست میراث دنیای نامزد شده اند که 22 مورد جا مانده از سال 2020 است. از ایران هم دو اثرِ راه آهن و منطقه هورامان آنالیز می گردد.

بنابر اعلام یونسکو، در تاریخ 16 ژوئیه (آدینه 25 تیرماه) کمیته میراث دنیای شرایط حفاظت 225 مکانی را که قبلا در میراث دنیای یونسکو ثبت شده اند، آنالیز خواهد نمود که 53 اثر هم در معرض خطر قرار گرفته اند.

از 24 ژوئیه (دوم مردادماه) کمیته میراث دنیای، آنالیز آثار نامزد شده برای ثبت دنیای را آغاز خواهد نمود. آغاز کار با پرونده هایی است که از سال گذشته در نوبت آنالیز بوده اند که راه آهن شمال ـ جنوب و منطقه هورامان هم جزو آن ها است.

برگزاری این اجلاس که با تحویل کابینه به دولت سیزدهم همزمان شده است، اهمیت آن را برای وزیر حاضر در وزارت میراث فرهنگی، گردشکری و صنایع دستی دو چندان نموده، به طوری که در سفر اخیر به کردستان گفته به علت اهمیت این موضوع و برای خوشحالی مردم کردستان شخصا در این کمیته حاضر می شوم. این درحالی است که مقامات میراث فرهنگی در این سطح، کمتر در این کمیته تخصصی حاضر شده اند.

ایران درحالی با دو پرونده راه آهن و هورامان در این اجلاس یونسکو شرکت نموده که نقدهای بسیاری متوجه پرونده راه آهن برای ثبت در لیست آثار دنیای بوده است. پرونده راه آهن در سال 1396 به یونسکو ارسال شد، درحالی که آثاری چون تاق بستان، جیرفت، تپه سیلک، بندر کنگ و... و. سال هاست در نوبت انتظار برای آنالیز و ثبت در یونسکو قرار گرفته اند.

کارشناسان یونسکو همان سال اصلاحاتی را بر این پرونده وارد دانستند.

محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی کشور درباره این نظر کارشناسان یونسکو شرح داد که آن ها، نقشه ها و جزئیات بیشتری را برای تکمیل پرونده احتیاج داشتند که در این رابطه اطلاعات بیشتر به آن ها ارائه شد تا این پرونده در سال 2018 ارزیابی گردد و برای سال 2019 به ثبت برسد.

عقب تر که بر گردیم، در زمان آماده سازی این پرونده به سال 1394 در نشستی مشترک بین سازمان میراث فرهنگی و شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران، معاون وقت وزیر راه و شهرسازی که مدیرعامل شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران هم بود، گفت که خط آهن ایران قدیمی ترین خط آهن دنیا نیست که بگوییم قدیمی ترین خط آهن است. اما محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی کشور در پاسخ به آن گفته بود: سه پل طلا در راه آهن شمال کشور اگر به تنهایی بخواهد در لیست آثار ثبتی دنیا قرار گیرد ممکن است نتواند رأی بیاورد، چون با طرح این موضوع، بلافاصله پل های ارزشمند سوییس که فراوان هم هستند مطرح خواهند شد و سه پل طلای ایران شانس دنیای شدن را از دست خواهد داد. به همین دلیل هم نمی توان موردی مطرح نمود، اما اگر بگویم در یک راستا راه آهن، سه پل ارزشمند (سه پل طلا)، ایستگاه، خط، موزه و طبیعت را داریم این مجموعه در کنار یکدیگر شانس بیشتری خواهد داشت.

پرونده یک بار دیگر سال 2019 در کمیته میراث دنیای آنالیز می گردد که کارشناسان یونسکو بار دیگر خواهان اصلاحاتی در آن می شوند. نظر کارشناسان میراث فرهنگی در ایران بر این بود که با ارائه پرونده ناقص راه آهن، یک سهمیه از ایران سوخت شده است، درحالی که می توانستد یکی از آثارِ معطل در لیست موقت را با اطمینان بیشتری برای ثبت دنیای، ارائه دهند.

در سالی که پرونده راه آهن ایران از کمیته میراث چهانی بازگشت و اصلاحیه خورد، علیرضا رحیمی، عضو مجمع نمایندگان وقت استان تهران تقصیر را بیشتر متوجه وزارتخانه های دیگر دانست و گفت: متاسفانه در ثبت تاریخی خطوط ریلی راه آهن در سازمان یونسکو، وزارت راه و شهرسازی و وزارت علوم کوتاهی کردند و ثبت این اثر تاریخی به علت قصور در ارائه مدارک تا سال 2020 منتفی شد.

کمتیه میراث دنیای یونسکو در سال 2020 به علت همه گیری ویروس کرونا برگزار نشد و ایران وقت بیشتری برای اصلاح پرونده راه آهن شمال ـ جنوب داشته، اما سرنوشت این پرونده همچنان مبهم است. طالبیان، معاون میراث فرهنگی چندی پیش درباره اجلاس سال جاری چنین گفته بود: از آن جا که این اجلاس مجازی است و ایران هم لابی سیاسی ندارد باید کارشناسی از این دو پرونده مهم و عظیم دفاع کرد. ایران علاوه بر پرونده راه آهن، پرونده منظر هورامان را هم روی میز یونسکو دارد.

به گفته معاون میراث فرهنگی، عرصه در نظر گرفته شده برای منظر دنیای اورامانات، 100 هزار هکتار و حریم آن 300 هزار هکتار درنظر گرفته شده است.

هورامان یا اورامان نام منطقه ای تاریخی با بافت پلکانی و آداب و رسومی خاص است که بخش هایی از شهرستان های سروآباد، سنندج و کامیاران استان کردستان و شهرستان های پاوه، جوانرود، نودشه و نوسود استان کرمانشاه را شامل می گردد. مسئولان میراث فرهنگی کردستان که در تهیه این پرونده مشارکت و همکاری داشته اند، گفته اند: برای تهیه این پرونده مطالعاتی در قالب مردم شناسی، باستان شناسی، علوم طبیعی، معماری، اسناد تاریخی و هوار نشینی اجرا شده است. ضمن این که بیش از 500 اثر باستانی مربوط به دوران پارینه سنگی تا اواخر دوران اسلامی در این منطقه تاریخی شناسایی شده است.

ایران تا کنون 24 اثر را در لیست میراث دنیای یونسکو ثبت نموده است. تخت جمشید نخستین اثر تاریخی ایران بود که در سال 1358 وارد لیست میراث دنیای یونسکو شد. آخرین میراث فرهنگی که ایران پیروز به ثبت آن شده جنگل هیرکانی بود که سال 1398 وارد این لیست شد.

ایسنا نوشت، میدان امام اصفهان، چغازنبیل، تخت سلیمان، پاسارگاد، بم و منظر فرهنگی آن، گنبد سلطانیه، بیستون، مجموعه کلیساهای ارامنه (سنت استپانوس، چوپان، دره شام، مریم مقدس و قره کلیسا)، سازه های آبی شوشتر، مجموعه آرامگاه و خانقاه شیخ صفی الدین اردبیلی، مجموعه بازار تاریخی تبریز، باغ ایرانی (دولت آباد یزد، پهلوان پور مهریز یزد، ارم شیراز، پاسارگاد شیراز، چهلستون اصفهان، فین کاشان، عباس آباد بهشهر، اکبریه بیرجند، ماهان کرمان)، گنبد قابوس، مسجد جامع اصفهان، کاخ گلستان، شهر سوخته، شوش، منظر فرهنگی میمند، بیابان لوت، قنات ایرانی (قصبه گناباد، مون اردستان، گوهرریز جوپار، اکبرآباد بم، قاسم آباد بم، بلده فردوس، زارچ، حسن آباد مشیر، ابراهیم آباد، وزوان، مزدآباد میمه)، شهر تاریخی یزد، منظر باستان شناسی ساسانی و جنگل های هیرکانی دیگر آثار دنیای ایران در این لیست هستند.