چگونه به رشد مهارت گفتار کودک یاری کنیم؟ - وبلاگ تالار پذیرایی

به گزارش وبلاگ تالار پذیرایی، هر نوزاد با توانایی یادگیری زبان و صحبت کردن به جهان می آید. اما چگونگی رسیدن به این مرحله تحت تاثیر محیط اطرافش است. اینجاست که نقش والدین پررنگ می گردد. والدین می توانند محیطی غنی از نظر زبانی برای کودک خود فراهم نمایند تا در آن کلمات و عبارات تازه را بیاموزد و تمرین کند. بنابراین، والدین می توانند تاثیر قابل توجهی در رشد گفتار و زبان کودکشان داشته باشند. اگر شما هم در پی راه هایی برای تقویت مهارت های گفتاری فرزندتان هستید، خواندن این مطلب از خبرنگاران مگ را از دست ندهید.

1. افزایش مهارت گفتار کودک با گفتگوی مداوم

صحبت کردن با کودک، یکی از ساده ترین و موثرترین راه ها برای بهبود مهارت های گفتاری و زبانی اوست. هرچه بیشتر با کودکتان صحبت کنید، او بیشتر در معرض زبان قرار می گیرد. در طول روز، درباره کارهایی که انجام می دهید و علت انجام آن ها با او صحبت کنید. با پرسیدن سوال، او را به پرسش و پاسخ تشویق کنید.

2. گفتگوی رو در رو و گوش دادن فعال

هنگام صحبت با فرزندتان به چهره و چشمانش توجه کنید. این کار به کودک شما اهمیت تماس چشمی در زمان صحبت کردن را می آموزد. علاوه بر این، با دیدن حرکات لب و دهان شما در حین صحبت کردن، نحوه ادای کلمات را بهتر یاد می گیرد. در حین گفت وگو به حرف هایش خوب گوش دهید و با تفکر به آن ها پاسخ دهید تا اعتماد به نفس فرزندتان در برقراری ارتباط افزایش یابد.

3. مطالعه

کتاب خواندن برای کودک روش بسیار خوبی برای تقویت زبان و گفتار اوست. کودک با شنیدن داستان ها لغات نو یاد می گیرد و با ساختار جمله و نحوه ترکیب کلمات برای بیان معنا آشنا می گردد. مطالعه را به یک عادت روزانه تبدیل کنید و این کار را با کتاب های تصویری آغاز کنید. با صدای رسا و استفاده از حرکات بدن برای کودکتان کتاب بخوانید. برای درک بهتر به تصاویر اشاره کنید، اشیاء را نام ببرید و سؤال بپرسید.

4. افزایش مهارت گفتار کودک با بازی های زبانی تعاملی

یکی از مهم ترین گام ها برای تقویت گفتار کودک، ایجاد محیطی سرشار از زبان در خانه است. زبان را وارد فعالیت های روزمره کنید، برایش کتاب بخوانید و بازی های زبانی تعاملی انجام دهید. بازی هایی مثل پانتومیم یادگیری زبان را لذت بخش تر می نمایند. بعلاوه می توانید با بازی های زبانی، کلمات و عبارات نو را به کودکتان آموزش دهید. این کار به ایجاد خاطرات خوب و رشد گفتار کودکتان یاری می نماید.

5. آواز خواندن

آهنگ ها و شعرهای بچگانه هم راهی عالی برای آشنایی کودک با واژگان و ساختارهای زبانی نو هستند. با هم شعر بخوانید و آواز سر دهید. این فعالیت ها، کودک را با ریتم و ملودی آشنا می نماید. آهنگ ها و شعرهایی با جملات تکراری و ساده انتخاب کنید. تکرار الگوهای زبانی به رشد گفتار یاری می نماید. هنگام آواز خواندن، کودک را با دست زدن یا تقلید حرکات مربوط به آهنگ و شعر، به همراهی تشویق کنید.

6. ارائه حق انتخاب

با ارائه حق انتخاب به کودکتان، او را به صحبت کردن تشویق می کنید. به عنوان مثال از او بپرسید: امروز می خوای تی شرت قرمز بپوشی یا صورتی؟ یا از او بخواهید در انتخاب ها به شما یاری کند، مثلا: فکر می کنی کتاب بعدی کدوم کتابه که باید بخونیم؟ این کار نه تنها باعث می گردد فرزندتان صحبت کند، بلکه اعتماد به نفس و علاقه اش را به آنچه یاد می گیرد افزایش می دهد.

7. بازی با صداها

محیطی شاد ایجاد کنید و با هم صداهای حیوانات، صداهای محیطی یا صداهای سازهای موسیقی را تقلید کنید. این کار به کودک یاری می نماید ظرافت های صداهای مختلف را تشخیص دهد و از آن ها تقلید کند. این فعالیت، آگاهی واج شناختی و رشد گفتار کودک را بهبود می بخشد.

8. افزایش مهارت گفتار کودک با داستان سرایی

بچه ها را تشویق کنید داستان هایشان را به صورت شفاهی یا با کشیدن نقاشی بیان نمایند. از آن ها بخواهید از زبان توصیفی استفاده نمایند، وقایع را به ترتیب بیان نمایند و احساسات و ایده هایشان را شرح دهند. این فعالیت مهارت های روایتگری و گفتار را تقویت و خلاقیت را شکوفا می نماید.

9. تمرین واژه های زبان پران

واژه های زبان پران، روش موثری برای بهبود سرعت، وضوح و روانی گفتار هستند. با کودکتان انواع واژه های زبان پران را تمرین کنید. با جمله های ساده آغاز کنید و به تدریج با افزایش اعتماد به نفس کودک، پیچیدگی آن ها را بیشتر کنید. واژه های زبان پران به واژه هایی می گویند که زبان در حین ادای آن ها بین لب ها یا دندان ها تکان خورده یا به آن ها فشار وارد می نماید. مثلا واژه توپ یک واژه زبان پران است.

10. محدود کردن زمان استفاده از تلفن همراه و تبلت

استفاده بیش از حد از تلفن همراه و تبلت می تواند به رشد زبان کودک آسیب بزند. مطمئن شوید که کودکتان زمان بیشتری را به گفتگوهای حضوری و فعالیت هایی که باعث تقویت زبان می شوند، اختصاص دهد. برای استفاده از تلفن همراه و تبلت ساعت خاصی مشخص کنید و در بقیه زمان ها، او را به انجام فعالیت های جسمی، هنری و بازی های فکری تشویق کنید. اگر مجبور به استفاده از این لوازم هستید بهتر است او را به استفاده از برنامه ها و بازی های آموزشی زبانی تشویق کنید.

چگونه به رشد و افزایش مهارت گفتار کودک در هر سن یاری کنیم؟

توانایی صحبت کردن دریچه ای جادویی به جهانی پیرامون است. بچه ها از بدو تولد آماده یادگیری زبان و سخن گفتن هستند و والدین نقش مهمی در شکوفایی این توانایی ایفا می نمایند. در این بخش، به تفکیک سنین مختلف، راهکارهایی کاربردی برای یاری به رشد مهارت های گفتاری بچه ها ارائه می دهیم.

از تولد تا 2 سالگی

• صداهایی مثل ما، دا و با را ادا کنید و کودک را به تقلید آن ها تشویق کنید.
• هنگام فراوری صدا به وسیله کودک به او نگاه کنید، با او صحبت کنید و صداهایش را تکرار کنید. وانمود کنید که در حال مکالمه هستید.
• به خنده ها و حالات چهره کودک واکنش نشان دهید. سعی کنید حالات چهره اش را تقلید کنید.
• به کودک آموزش دهید کارهایی که شما انجام می دهید را تقلید کند، مانند دست زدن و بازی قایم باشک.
• هنگام حمام کردن، غذا دادن و لباس پوشاندن، با کودک صحبت کنید. درباره کاری که انجام می دهید و محلی که می روید با او حرف بزنید. به او بگویید چه کسی یا چه چیزی را خواهید دید.
• به رنگ ها و اشکال اشاره کنید و آن ها را نام ببرید.
• اشیاء را بشمارید و عددها را به زبان بیاورید.
• از حرکات بدن مثل دست تکان دادن و اشاره کردن بهره ببرید.
• درباره صداهای حیوانات صحبت کنید. این کار به کودک یاری می نماید صدا و حیوان را به هم ارتباط دهد. از جملاتی مانند سگ هاپ هاپ می کنه بهره ببرید.
• حرف های کودک را تکمیل کنید. مثلا وقتی می گوید مامان، بگویید: مامان اینجاست. مامان دوستت داره. نی نی کجاست؟ نی نی اینجاست.
• برای کودک کتاب بخوانید. احتیاجی نیست تمام کلمات را بخوانید، اما درباره تصاویر صحبت کنید. کتاب هایی با تصاویر بزرگ، رنگی و مجذوب کننده انتخاب کنید. از کودک بپرسید این چیه؟ و سعی کنید او به اشیاء اشاره کند یا نام آن ها را بگوید.

از 2 تا 4 سالگی

• واضح و رسا صحبت کنید و الگوی صحبت کردن صحیح باشید.
• حرف های کودک را تکرار کنید تا متوجه گردد که او را درک می کنید. به حرف هایش اضافه کنید. مثلا بگویید: آبمیوه می خوای؟ من آبمیوه دارم. آبمیوه سیب دارم. آبمیوه سیب می خوای؟
• گاهی اوقات می توانید از زبان بچگانه بهره ببرید. اما حتما معادل بزرگسالانه آن را هم به کار ببرید. مثلا بگویید: وقت ناهاره. الان به به می خوریم.
• تصاویر اشیاء مورد علاقه یا آشنای کودک را برش دهید. آن ها را در دسته بندی هایی مثل وسایل نقلیه، غذاها و اسباب بازی ها قرار دهید. تصاویر خنده دار با ترکیب تصاویر مختلف بسازید. مثلا تصویر یک سگ را پشت فرمان ماشین بچسبانید. درباره اشتباه بودن تصویر و نحوه اصلاح آن صحبت کنید.
• به کودک یاری کنید سوال بپرسد و سوالات شما را درک کند. بازی بله-نه را انجام دهید. سوالاتی مثل تو کی هستی؟ و میمون می تونه پرواز کنه؟ از او بپرسید و از او هم بخواهید سوال بسازد و سعی کند شما را گول بزند.
• سوالاتی بپرسید که شامل انتخاب باشند. سوالاتی مثل: سیب می خوای یا پرتقال؟، می خوای تی شرت قرمزت رو بپوشی یا آبی رو؟
• به کودک یاری کنید کلمات نو یاد بگیرد. اعضای بدن را نام ببرید و درباره کاری که با آن ها انجام می دهیم صحبت کنید. مثلا بگویید: این بینی منه. من می تونم باهاش بوی گل، کیک و صابون رو حس کنم.
• آهنگ های ساده و شعرهای بچگانه بخوانید. این کار به کودک یاری می نماید ریتم صحبت کردن را یاد بگیرد.
• اشیاء آشنا را در جعبه ای قرار دهید و از کودک بخواهید یکی را خارج کند و نام و نحوه استفاده از آن را بگوید. مثلا این توپ منه. من باهاش بازی می کنم.
• تصاویر افراد و مکان های آشنا را نشان دهید. درباره اینکه آن ها چه کسانی هستند و چه اتفاقی افتاده است، صحبت کنید و سعی کنید داستان های نو بسازید.

از 4 تا 6 سالگی

• وقتی کودک با شما صحبت می نماید به دقت به حرف هایش گوش دهید.
• قبل از صحبت کردن با کودک، حواسش را به خودتان جلب کنید.
• وقتی کودک چیزی به شما می گوید او را تشویق کنید. به او نشان دهید که حرف هایش را درک می کنید.
• بعد از صحبت کردن، مکث کنید تا کودک فرصت پیدا کند پاسخ دهد.
• به کودک در یادگیری کلمات نو یاری کنید. یک کلمه نو بگویید و معنای آن را شرح دهید یا آن را در جمله ای به کار ببرید تا کودک معنای آن را درک کند. مثلا به جای ماشین از کلمه وسیله نقلیه بهره ببرید و بگویید: فکر می کنم با وسیله نقلیه به مغازه برم. خیلی خسته ام، نمی تونم پیاده برم.
• درباره محل قرار گرفتن اشیاء صحبت کنید و از کلماتی مثل اولین، وسطی و آخرین یا راست و چپ بهره ببرید. درباره مفاهیم متضاد مثل بالا و پایین یا روشن و خاموش صحبت کنید.
• از کودک بخواهید آنچه را که توصیف می کنید حدس بزند. مثلا بگویید: ما ازش برای جارو کردن زمین استفاده می کنیم و از او بخواهید جارو را پیدا کند. یا بگویید: سرده، شیرینه و برای دسر خوبه. من طعم توت فرنگیش رو دوست دارم تا او بستنی را حدس بزند.
• روی دسته بندی اشیاء کار کنید. چیزی را که به یک گروه تعلق ندارد، پیدا کنید. مثلا گویید: کفش با سیب و پرتقال هم گروه نیست چون نمیشه خوردش. گرد نیست و میوه نیست.
• به کودک یاری کنید دستوراتی را که شامل دو یا سه مرحله است، دنبال کند. از جملاتی مثل برو اتاقت و کتابتو برام بیار بهره ببرید.
• از کودک بخواهید به شما دستورالعمل بدهد. هنگامی که او به شما می گوید چگونه یک برج از بلوک ها بسازید، دستوراتش را دنبال کنید.
• با کودک بازی هایی مثل خونه سازی انجام دهید و اجازه دهید او نقش پدر یا مادر و شما نقش فرزند را بازی کنید. درباره اتاق ها و وسایل مختلف خانه صحبت کنید.
• با هم فیلم دیدن کنید و درباره آنچه که می بینید صحبت کنید. از کودک بخواهید حدس بزند بعدش چه اتفاقی می افتد. درباره شخصیت ها صحبت کنید. آیا آن ها شاد هستند یا ناراحت؟ از او بخواهید برایتان تعریف کند در داستان چه اتفاقی افتاده است. با هم یک صحنه از فیلم را بازی کنید یا برای آن خاتمه متفاوتی بسازید.
• از کارهای روزمره برای آموزش زبان بهره ببرید. مثلا هنگام غذا خوردن درباره غذاهایی که روی میز هستند، رنگ، بافت و مزه شان صحبت کنید. درباره محل قرار دادن وسایل صحبت کنید. از کودک بخواهید دستمال را روی میز، روی پای شما یا زیر قاشق بگذارد. درباره اینکه دستمال متعلق به کیست صحبت کنید. بگویید: این دستمال منه.، این دستمال بابا هست.، این دستمال خواهرت هست.
• با هم به خرید بروید. درباره چیزهایی که می خواهید خریداری کنید، میزان مورد احتیاج و آنچه که با آن ها درست می کنید صحبت کنید. درباره مقدار ها، اشکال و وزن اشیاء حرف بزنید.

به یاد داشته باشید که هر کودک با سرعت خودش رشد می نماید و صحبت کردن را یاد می گیرد. شکیبا باشید، او را تشویق کنید. از موفقیت هایش، هر چقدر هم کوچک باشند، شاد شوید و به او افتخار کنید. با کمی کوشش و صبر، می توانید به کودکتان یاری کنید تا جهان را با کلمات زیبا رنگ آمیزی کند.

مرور کلی

با به کارگیری نکات و فعالیت های کاربردی ذکر شده در این مطلب می توانید به رشد مهارت های گفتاری و زبانی فرزندتان یاری کنید. شکیبا باشید، او را تشویق کنید و موفقیت هایش را بزرگ بشمارید. با یاری شما و ایجاد محیطی غنی از نظر زبانی در خانه، فرزندتان برترین فرصت را برای توسعه مهارت های ارتباطی عالی خواهد داشت.

منابع: asha, ashaspeechhearingclinic