دوران سالمندی زنان چگونه است؟ - وبلاگ تالار پذیرایی

به گزارش وبلاگ تالار پذیرایی، دوران سالمندی زنان با نقش های جنسیتی همچون مادربزرگ بودن و بیوه شدن و با مسائلی همچون بیماری های جسمانی، تنهایی و مسائل اقتصادی همراه است.

همه افراد خیلی زودتر از آنچه که فکر می نمایند پا به دوران سالمندی خواهند گذاشت. این دوران نیز با مسائل مربوط به خود همراه است. معیارهای متناقضی در خصوص پیری وجود دارد یعنی وقتی مردی به میانسالی و بعد از آن می رسد پیروز تر و خوش تیپ تر به نظر می رسد اما متاسفانه از آنجا که ارزش زن در دوران جوانی اغلب با قیافه مورد قضاوت قرار می گیرد، این ارزش با افزایش سن کاهش می یابد. در این مقاله به مسائل مربوط به سالمندی زنان اشاره شده است.

سلامت جسمانی زنان در دوران سالمندی

به رغم این واقعیت که زنان عمر طولانی تری نسبت به مردان دارند، بیماری ها در زنان بیشتر است. زنان سالمند در مقایسه با مردان سالمند بیشتر دچار التهاب مفاصل و روماتیسم، دیابت، فشار خون بالا، نرمی استخوان و مسائل بینایی می شوند. بعضی یافته ها نشان می دهد که ممکن است زنان واقعا بیشتر از مردان دچار بیماری نشوند و صرفا بیماری را بیشتر گزارش دهند. در پاسخ به این یافته دو تفسیر احتمال دارد:

• تفسیر اول برخاسته از کلیشه های جنسیتی است که زنان را روان نژند و نالان می داند که از دردها و ناراحتی های بسیار خفیف شکایت می نمایند در حالی که مردان محکم هستند و نمی گذارند که مسائل جزئی آنها را از پای درآورد.
• تفسیر دیگر این است که مردان بیماری هایی را که به آن مبتلا می شوند انکار می نمایند که این کار می تواند کاملا خطرناک باشد و ممکن است منجر به مرگ گردد (میزان بالاتر مرگ و میر در مردان) در حالی که زنان نسبت به علائم خطر حساس هستند و این علائم را به پزشک گزارش می دهند.

مادر عظیم شدن

کلیشه مادرعظیم زن سفید موی است که برای بچه های کوچک شیرینی می پزد. زنان در سنین کاملا متفاوتی مادرعظیم می شوند، یک زن ممکن است در سن 30 سالگی و دیگری در سن 65 سالگی مادر عظیم گردد. با این وجود تعداد بیشتری از مادرعظیمان زنان سالمند هستند. نقش پدرعظیم و مادرعظیم بودن احتمالا به علت ساختارهای خانوادگی و سنت های فرهنگی متفاوت در گروه های قومی مختلف متفاوت است. با این حال در مطالعه ای بر روی پدرعظیم ها و مادرعظیم ها صورت گرفته است نشان می دهد مادرعظیم بودن در دوران سالمندی در بیشتر افراد دارای پنج جنبه زیر است:

• مرکزیت، یعنی مادر عظیم بودن بخش اصلی زندگی و هویت زن است.
• پیر ارزشمند، که از این لحاظ زن سنت های خانوادگی و سنت های فرهنگی و قومی را منتقل می نماید.
• فناناپذیری در بین طایفه، که از این لحاظ زن این احساس را دارد که هستی او در فرزندانش تداوم می یابد.
• درگیری مجدد با گذشته شخصی خود که در این جا زن زندگی قبلی خود را دوباره در ذهن مرور می نماید، یعنی زمانی را مجسم می نماید که هم سن نوه های خود بوده است و با مادرعظیم خود همانندسازی می نماید.
• آسان گیری، که در اینجا زن با نوه های خود با ملایمت رفتار می نماید و آنها را لوس بار می آورد.

مادرعظیم ها در بعضی موارد ناگزیر از عظیم کردن و تربیت نوه های خود هستند. در بعضی موارد مادر و پدر نیز وجود دارند اما در موارد دیگر آنها حضور ندارند و بنابراین مادرعظیم و پدرعظیم مسئولیت عظیم کردن نوه را دارند. این کار تا حدی برای شان ارضا نماینده است اما پژوهش ها همچنین حاکی از این است که سطوح افزایش یافته فشار در این گروه موجب افزایش احتمال حملات قلبی و افسردگی در آنان می گردد.

نقش های جنسیتی و دو جنسیتی بودن در زنان سالمند

از نظر بعضی از محققان نقش های جنسیتی در میان سالمندان راحت تر یا حتی معکوس می گردد. زنان با عظیم شدن بچه ها کمتر به نقش مادری خود محدود می شوند. در بعضی ازدواج ها به دلیل اینکه شوهر مسن تر از زن است ممکن است بازنشسته شده باشد و بسیاری از کارهای خانگی را انجام دهد و زن هنوز بیرون از خانه مشغول به کار باشد. این تغییر در نقش های جنسیتی حاکی از این است که در سالمندی دوجنسیتی بودن بیشتر از دوران جوانی است.

نتایج پژوهش ها نشان داده است که مردان سالمند بیشتر از مردان جوان دو جنسیتی هستند. برعکس درصد زنانگی زنان در گروه های سنی سالمندی افزایش می یابد. شاید معنی این حرف این است که هم مردان و هم زنان با افزایش سن الگوهای رفتاری زنانه تر پیدا می نمایند و در نتیجه آن مردان دو جنسیتی تر و زنان زنانه تر رفتار می نمایند.

دوران بیوگی زنان سالمند

تعداد زنان بیوه بیشتر از مردان بیوه است. در میان عظیمسالان بالای 75 سال 24 درصد مردان در مقایسه با 66 درصد زنان بیوه هستند. این امر حاصل دو فرایند امید به زندگی طولانی تر در زنان، و گرایش زنان به ازدواج کردن با مردانی که مسن تر از خودشان هستند، می باشد.همچنین امکان ازدواج های مجدد به دلیل تعداد کمتر مردان در مقایسه با زنان در گروه سنی مناسب محدود شده است. بنابراین برای زنان کاملاً متداول است که حداقل 15 سال یا بیشتر از زندگیشان را در دوران سالمندی در تنهایی به سر ببرند.

عواملی وجود دارد که بر چگونگی پاسخ زنان نسبت به مرگ شوهرانشان تأثیر می گذارد، از جمله:

• سن زن؛ زنان بیوه مسن تر در مقایسه با زنان بیوه جوان تر (زنان بیوه زیر 45 سال) امتیازهایی دارند چرا که زنان بیوه مسن تر از لحاظ اقتصادی امنیت بیشتری دارند و مسئولیت عظیم کردن بچه های کوچک را ندارند. زنان بیوه مسن تر همچنین دوستانی با شرایط مشابه خود دارند و برای مرگ شوهر خود آمادگی روانی دارند.
• اینکه مرگ قابل پیش بینی بوده است یا غیرمنتظره اتفاق افتاده است.
• منابع و خاستگاه های اجتماعی و اقتصادی زن

در میان زنان بیوه دو مسئله خصوصا متداول است:

• تنهایی: زنان بیوه ممکن است به لحاظ اجتماعی منزوی بشوند، ارتباط با فرزندان بخصوص را با دوستان اهمیت دارد.
• فشار اقتصادی: فشار اقتصادی می تواند شدید باشد. درآمد شوهر وجود ندارد و پس اندازهای زن و شوهر ممکن است صرف مخارج پزشکی مربوط به بیماری شوهر شده باشد. زنان سالمند بیشتر از مردان سالمند احتمالاً در فقر بسر می برند.

در دوران سالمندی مرگ همسر برای مردان دشوارتر از زنان است. شواهد مبتنی بر روحیه ضعیف، اختلال های روانی و میزان بالای خودکشی و مرگ و میر این موضوع را نشان داده است. به عبارت دیگر زنان به نظر می رسد که با دوران بیوگی بهتر انطباق می یابند. یکی از دلایل آن این است که زنان احتمالا دوستی های عمیق بیشتری دارند که به مرور زمان شکل گرفته است و از این دوستی ها حمایت عاطفی دریافت می نمایند. اگرچه مردان بیوه بگونه ای معنی داری تنهاتر از مردان متاهل هستند، زنان بیوه تنهاتر از زنانه متاهل نیستند.

به طور خلاصه زنان بیوه باید به منظور کسب انواع حمایت و خدماتی که به آن احتیاج دارند جرأت مندانه عمل نمایند. زنان بیوه متاسفانه امروزه دقیقا از نسلی از زنان هستند که به گونه ای تربیت نشده اند که رفتار جرات مندانه داشته باشند. همچنین زنانی که بیش از حد خانواده مدار هستند و وابستگی آنها به همسرانشان زیاد است از بیوه شدن بیشترین آسیب را می بینند.

در هر صورت مفهوم سالمندی در مقایسه با قبل تغییر زیادی پیدا نموده است و دیدگاه افراد با توجه به تغییر نوع نگرش به زندگی، جوان تر شده است.

برگرفته از: کتاب روانشناسی زنان