همه چیز درباره بی آزارترین موجود غول پیکر دریا، کوسه نهنگ ها! - وبلاگ تالار پذیرایی

به گزارش وبلاگ تالار پذیرایی، کوسه نهنگ | Whale shark

تا به حال تصور کرده اید که اگر دریاها وجود نداشتند، آن وقت جانداران و حیوانات دریایی چگونه و چجوری زندگی می کردند؟ منظورم این است که اصلا دنیا بدون دریاها و اقیانوس ها و ماهی ها و جانورهایشان اصلا چگونه بود؟ به نظر من که دنیای کاملا ناقصی بود! به هر حال در همین دنیای زیرآب که بدون آن زندگی انسان ها ناقص است، جانورانی وجود دارند که اکوسیستم و بیولوژیک جالبی در نوع خودشان دارند. یکی از این جانداران، کوسه نهنگ ها هستند. این کوسه نهنگ ها دارای شیوه زندگی و نقشه زیستی جالبی هستند و ما می خواهیم امروز در خبرنگاران این جاندار آبی را مورد بررسی قرار دهیم و در نهیات شادمان می شویم اگر شما با ما تا به انتهای این مطلب همراه باشید.

کوسه نهنگ ها بر خلاف نامشان که از دو اَبَر قدرت دریاهای آزاد تشکیل شده، خیلی هم روحیه لطیف و آرامی در حالت عادی دارند! کوسه نهنگ، نام دیگرش وال کوسه یا کوسه کولی کر (Whale shark) است. شاید باورتان نشود اما این جانداران دریایی در واقع گونه ای از کوسه ها هستند که از حیوانات کوچک دریایی مانند پلانکتون ها تغذیه می نمایند! این ماهی ها به دلیل دارا بودن جثه بزرگشان به کوسه نهنگ معروفیت پیدا کرده اند و هیچ کدام از صفات دیگرشان همانند کوسه و یا نهنگ نیست. جالب است بدانید که کوسه نهنگ ها یکی از ده ها نوع کوسه ای هستند که به انسان ها به هیچ عنوان حمله نمی نمایند.

کوسه نهنگ ها نام علمی دارند که به آن رینکوندون تیپوس (Rhincodon typus) می گویند. کوسه نهنگ ها از بزرگ ترین ماهیان جهان هستند که طول جثه آن ها تا 18 متر هم می رسد. دهان این جانداران قوی الجثه به شکل انتهایی است. آن ها دارای خارهای آبششی بسیار بلندی هستند و از نظر ذائقه غذایی نیز، پلانکتون خوار هستند.

دندان های این ماهی ها کوتاه و کند هستند و به همین دلیل خلق و خوی درندگی در آنان وجود ندارد البته درباره نهنگ کوسه ها این را بدانید که این جاندار برعکس دیگر جانداران دریایی در قد و قواره خودش، فاقد پلاژیکند و پلک سوم هستند.

کوسه نهنگ ها که به آن ها کرکوسه هم می گویند، بسیار سست، تنبل و آرام هستند و همچنین سرعت شنای بسیار کندی دارند و اجازه می دهد که برخلاف دیگر ماهی ها، کشتی ها کاملاً به آن نزدیک شوند و به همین دلیل به آن کوسه کر نیز می گویند. از جمله دیگر ویژگی های کوسه نهنگ ها این است که آنان دندان های بسیار ریزی دارند، برای انسان و دیگر جانداران کاملاً بی خطر هستند و همانطور هم که بالاتر اشاره نمودیم، این جانداران با این جثه بزرگ غذای اصلیشان، ماهی های بسیار ریز و پلانکتون ها هستند و سرعت شنای آن ها نیز بسیار بسیار آرام است.

زیستگاه اصلی کوسه نهنگ ها در آب های نواحی حاره و زیرحاره است. البته لازم به ذکر است که این نوع کوسه در سواحل اسکاتلند و فیلیپین به وفور وجود دارند و در این نواحی می توان تا این جاندار را به فراوانی دید. البته این بدان معنا نیست که این ماهی در جاهای دیگر جهان زندگی نمی کند بلکه، کوسه نهنگ ها در آب های خلیج فارس، دریای عمان، اقیانوس هند و اقیانوس اطلس و قسمتی از اقیانوس آرام نیز زندگی می نمایند. این کوسه غذای خود را از طریق فیلتر کردن آب به دست می آورد و معمولاً از پلانکتون های جانوری تغذیه می نمایند.

دلیل این که به نهنگ کوسه ها، وال کوسه هم گفته می شود این است که رژیم غذایی آن ها مانند وال ها است و از پلانکتون ها تغذیه می نمایند. این جاندار دریایی را می توان به راحتی از طرح متفاوت روی بدن آن ها تشخیص داد که البته این الگوی خال دار در افراد مختلف با یکدیگر فرق دارد. تعداد این ماهی ها زیاد نیست و آن ها در معرض خطر هستند به همین دلیل تحت حفاظت قرار گرفته اند. این حیوانات تحت حفاظت صندوق جهانی طبیعت نیز قرار گرفته اند.

مهم ترین فعالیتی که صندوق جهانی طبیعت در زمینه این ماهی ها مخصوصا در خلیج دونسول در فیلیپین انجام دادند، درست کردن یک شناسنامه تصویری از کوسه نهنگ ها است. از این طریق برآورد می شود که در هر فصل چه تعداد کوسه نهنگ در این خلیج هستند. جالب است درباره این جانداران بدانید که هر کدام از این موجوات نقش و نگار منحصر به فرد خودشان را دارند و با یکدیگر فرق می نمایند. این فرق در بین این جانداران همانند فرق اثر انگشت ها در بین انسان ها است. هر کدام از این جانداران با نقش و نگار منحصر به فرد خودش به صورت مشخصی کاملا شناسایی می شود. پوست بدن این جاندار همانند یک آسمان پر از ستاره های درخشان است.

به تازگی دانشمندان با نرم افزار تلسکوپ فضایی هابل قادر هستند تا موجودات زیر آب و مخصوصا این جاندار را رصد نمایند. این نهنگ کوسه های بزرگ و به نظر دوست داشتنی در آب های ایران و همانطور که گفتیم خلیج فارس نیز زیست می نمایند.

کوسه نهنگ ها در واقع به عنوان یکی از بزرگ ترین گونه های کوسه در آب های خلیج فارس شناخته می شود. این گونه در معرض خطر انقراض معمولاً نسبت به محیط اطراف خود و حتی صدای موتور لنج ها بی تفاوت است و به همین دلیل محلی ها به این ماهی کولی کر می گویند. اطلاعات شرایط رفتاری کوسه ها در خلیج فارس بسیار محدود است و کمبودهای زیادی درباره رفتارشناسی آنان وجود دارد.

تا امروز نزدیک به 30 گونه مختلف از کوسه ها در آب های خلیج فارس شناسایی شده که شرایط ظاهری آن ها نیز اغلب با یکدیگر بسیار فرق دارد. در آب های خلیج فارس از کوسه 70 تا 80 سانتی تا کوسه های بالغ بر مقدار 4 متر زندگی می نمایند که کوسه نهنگ یکی از شاخص ترین این گونه ها است. با وجود این که اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی iucn، کوسه های نهنگی را در رده در معرض خطر دسته بندی کرده است اما هنوز هم عده ای از زیست شناسان دریایی بر این باور هستند که شرایط حفاظتی برای جمعیت های ایزوله شده این گونه، از جمله در آب های خلیج فارس می تواند حادتر و خطرناک تر از این هم باشد.

تنها قانون حفاظتی کوسه ها در آب های ایران جریمه صید غیرمجاز آن ها است که قبلا رقمی در حدود 30 میلیون تومان اعلام شده است. و اما زندگی کوسه نهنگ ها در خلیج دونسول فیلیپین چگونه است؟ بیشتر محلی ها این ماهی را به بزرگی یک اتوبوس و هم وزن 3 فیل اما با مغز یک موش توصیف می نمایند.

در خلیج دونسول در جنوب لوزون، بهترین زمان برای ملاقات با این آبزی بی آزار و بسیار بزرگ که اصلا با انسان ها کاری هم ندارد، صبح ها است. بسیاری از کوسه نهنگ ها برای مدت طولانی یعنی حدود چندین ماه در نزدیکی ساحل می مانند. حضور این موجودات در این جزیره، زندگی مردم منطقه خلیج را عوض کرده است و دلیل آن هم این است که یک دهه پیش صندوق جهانی طبیعت و مقامات محلی برنامه هایی برای اکوتوریسم نهنگ ماهی های این منطقه تدوین کردند.

این تغییرات به نوعی بوده است که یکی از اهالی این منطقه می گوید که: کوسه نهنگ ها زندگی اهالی دونسول را تغییر داده اند و موجب اشتغال زایی برای آن ها شده اند. تاثیر این ماهی ها بیشتر بر روی زندگی صیادانی است که تنها محل درآمدشان ماهیگیری بوده است. از 6 سال گذشته تا کنون 400 عدد کوسه نهنگ در خلیج دونسول شناسایی شده اند.

اما بیایید تا به این بپردازیم که چه عاملی باعث شده است که کوسه نهنگ ها به سمت خلیج دونسول بروند و آن جا را برای زندگی و هم زیستی انتخاب نمایند؟ در منطقه لوزون و در کوه مایون، کوه آتشفشانی فعالی وجود دارد.

در فصل های بارانی منابع معدنی غنی ای از کوه آتشفشانی به سمت خلیج دونسول سرازیر می شوند و از آن طریق وارد اقیانوس می شود. این منابع معدنی رشد پلانکتون ها در دریا را تسریع می کند و بنابراین به این صورت غذای مورد علاقه کوسه نهنگ ها به وفور در این منطقه وجود دارد. البته از نظر اکوسیستماتیک، جزایر فیلیپین در قلب منطقه ای به نام مثلث مرجانی قرار گرفته است ک همین نشانگر منطقه ای با اکوسیستم پیچیده در میان اقیانوس هند و آرام است که جانداران بسیاری را به سمت خود جلب می کند. از طرفی دیگر گوناگونی موجوادات دریایی و تنوع زیست محیطی در این منطقه از هرکجای دیگری در جهان بالاتر است و به همین دلیل دانشمندان معتقدند که مثلث مرجانی این منطقه زیستی بسیار منحصر به فرد است.

از طرفی دیگر، صخره های مرجانی کوچک و بزرگ محل ایده آلی برای تولید مثل و رشد و نمو موجودات دریایی است و در این منطقه به وفور وجود دارد. به هر حال این جاندار بزرگ و دریایی، بر خلاف نامش و جثه بزرگش اصلا ترسناک و خطرناک نیست و هر کجا که پلانکتون ها باشند، اثری از این جاندار می توان دید.